روش خواندن صحیح درسی مثل معارف اسلامی

معارف اسلامی را چطور بخوانیم؟

تا 10سال پيش شايد براي پاسخ دادن به سؤال­هاي درس معارف اسلامي در آزمون سراسري، حفظ کردن کتاب کافي بود، اما در سال­هاي اخير، براي موفقيت در اين درس، علاوه بر مطالعۀ دقيق، بايد به نقد و بررسي و تحليل مباحث کتاب­هاي دين و زندگي پرداخت؛ در واقع امروزه سؤال‌هاي درس معارف اسلامي ساده نيست و نمي‌توان براحتي درصد خوبي را در اين درس کسب کرد.

تلاش کرده‌ايم که از زبان داوطلبان گروه‌هاي آزمايشي مختلف، که در اين درس درصد خوبي کسب کرده‌اند، نحوۀ مطالعۀ درس معارف اسلامي و آمادگي براي آزمون آن را بيان کنيم. همچنين شاهد سخنان داوطلباني هستيم که با وجود کسب رتبۀ عالي، نتوانسته‌اند درصد قابل توجهي را در اين درس به دست بياورند. بدون شک، سخنان اين دسته از افراد نيز خالي از فايده نيست.

البته شايد شما اصلاً با درس مورد نظر مشکلي نداشته باشيد که در اين صورت، مشخص است که نبايد نحوۀ مطالعۀ خود را تغيير دهيد؛ يا شايد شيوۀ مطالعۀ دارندة يک رتبۀ برتر، با توجه به مهارت و سطح آمادگي شما، نتواند پاسخگوي نياز شما باشد.

محمد امين روان بخش:

رتبۀ 2 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري 95، معارف اسلامي 85 درصد:

تنها درسي که احتمال مي­دادم در آزمون سراسري 100 درصد بزنم، معارف اسلامي بود؛ چون اين درس را خيلي خوانده بودم و تقريباً پنج دور کتاب­هاي معارف اسلامي را به صورت کامل خوانده بودم. براي فراگيري اين درس، روشم اين بود که يک بار متن درس را کامل مي­خواندم تا به موضوع آشنا شوم و بتوانم مفهوم آيات را بهتر متوجه شوم و سپس پيام آيات را در کنار کتاب درسي مي­نوشتم تا هم مطالب را به صورت خلاصه داشته باشم و هم خود اينکه نوشتن باعث يادگيري مي­شد؛ سپس بارديگر متن کتاب را مي­خواندم تا يادگيري­ام کامل ترشود و بعد سراغ تست مي­رفتم و پاسخ هر تست را نيز بررسي مي­کردم. همچنين بررسي مي­کردم که به کدام قسمت‌هاي درس، کمتر توجه کرده‌ام، و در نهايت، آيات را تقريباً حفظ مي­کردم و به مرور درس­ها مي­پرداختم.

محمد کاظم ميداني:

رتبۀ 23 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني آزمون سراسري 93، معارف اسلامي 64 درصد:

به دليل نوع مطالب موجود در هر درس معارف اسلامي، شاهد طرح سؤال­هاي سخت و آسان در آن هستيم؛ براي مثال، شايد در يک نگاه، درس هشتم سال چهارم، که مربوط به معيارهاي تمدن اسلامي است و داراي چندين صفحه مطلب صرفاً حفظي است و آيات زيادي دارد، از درس دوم سال دوم، که در مورد نظم در خلقت و هدف آفرينش است و به گونه اي همه از قبل با آن آشنا هستند و تشکيل شده از چند آيه کوتاه است، سخت­تر به نظر برسد، اما پس از مطالعه درس‌ها و زدن تست‌هاي کنکور، متوجه خواهيد شد که سؤالات درس هشتم سال چهارم کاملاً پاسخ مشخصي دارند، ولي اغلب سؤالاتي که از درس دوم سال دوم طرح مي‌شوند، سؤالاتي با ظاهري از کلمات دشوار هستند که جواب دادن به ­آنها نياز به استنباط دارد.

در مورد نحوۀ خواندن درس معارف اسلامي، يک مجموعه راهکار براي بهتر حفظ کردن و فهميدن وجود دارد. اولين کار اين است که وقتي با يک درس تازۀ معارف اسلامي مواجه مي­شويد، اگر مطالب کلي درس را نمي­دانيد، يک بار به صورت روزنامه‌وار آن را بخوانيد تا با مفاهيم و عنوان­هايش آشنا شويد و سپس براي بار دوم به قول معروف به جان کتاب بيفتيد و ابتدا آيات را دقيق بخوانيد و به صورت کامل بر نکات و واژه‌هاي مهمش مسلط شويد. در مورد متن درس هم آن را واو به واو بخوانيد و مطالب مهمش را مشخص کنيد و همچنين جاي آمدن مطالب را ياد بگيريد؛ يعني بدانيد که هر مطلب به دنبال چه مطلبي و تحت چه عنواني آمده است. همين طور لازم است که رابطه‌هاي علت و معلولي را نيز خوب تشخيص دهيد و آنها را با فلش مشخص کنيد. ضمناً هر جا که نکته‌هاي ترکيبي با درس‌هاي قبل يا بعد يا با تکه‌اي ديگر از متن به ذهنتان رسيد، همان جا آنها را بنويسيد. مطمين باشيد که اشکالي پيش نمي­آيد اگر کتابتان تميز و نو نباشد !

حتماً چند روز بعد از مطالعه، به سراغ تست‌هاي آن درس برويد تا با نحوۀ طرح سؤال از آن درس آشنا شويد. بهتر است که منبع اصلي تست را هم تست‌هاي کنکور سال‌هاي قبل قراردهيد.

يک روش خيلي کار آمد براي يادگيري مطالب حفظي، روش نوشتن است؛ زيرا نوشتن برابر است با هفت بار خواندن ! اگر به مطلبي برخورديد که خيلي حفظي است و نمي­توانيد آن را براحتي حفظ کنيد، مطلب را به صورت مفهومي بنويسيد و حتي مي­توانيد آن را خلاصه نويسي کنيد؛ حتي رونويسي از مطلب مي­تواند به جاي‌گيري مطلب در حافظه کمک زيادي بکند و بازدهي مطالعه شما را بالا ببرد؛ چون مدام دست شما به کاغذ و قلم است و در حين خواندن مطلب حفظي تکراري، که احتمالاً علاقه‌اي هم به آن نداريد، حواستان پرت نمي­شود.

يکي ديگر از کارهايي که مي­شود انجام داد، مارک‌دار کردن و خط کشيدن زير نکات مهم است؛اما بايد توجه کنيد که مارک‌دار کردن بايد در زمان تسلط بر متن درس و فقط براي مشخص کردن نکات مهم استفاده بشود. مشخصاً کسي که بار اول درس را مي­خواند، نمي­تواند بخوبي نکات مهم آن را مارک‌دار کند، و چه بسا تمامي متن را به دليل جديد بودن مارک‌دار مي­کند!

مطلب بسيار مهم‌تر از مطالعه، مروراست. اولين کاري که به شما در خواندن درس دين و زندگي، بسيار کمک مي­کند اين است که هر وقت و هر جا تستي از اين درس ديديد که نکتۀ جديدي را مد نظر داشت، آن را بلافاصله در کتابتان وارد کنيد.

با اين شيوه مطالعه و مرور، تا قبل از زمان برگزاري کنکور، تقريباً کل متن کتاب را بسيار دقيق و با دقت مطالعه خواهيد کرد

علي محمّدي:

رتبه 90 گروه آزمايشي علوم انساني آزمون سراسري 93، معارف اسلامي 7/90 درصد:

اول کار اصلاً نمي‌دانستم که چه مي‌خوانم؛ يعني موضوعات کتاب را نمي‌شناختم و روش درستي براي مطالعه در دست نداشتم. همچنين منبع خوبي نداشتم و دروس را خوب ياد نمي‌گرفتم؛ يعني نمي‌دانستم که کدام مطالب را بخوانم و چگونه بخوانم. بعد از مدتي تلاش و سر و کلّه زدن با آزمون و تست‌هاي کنکور، روش متناسب با درس را پيدا کردم .ابتدا موضوعي را که درس دربارۀ آن مي‌خواست بحث کند، پيدا مي‌کردم و سپس، مهم‌ترين آيات مرتبط با موضوع درس را نشانه گذاري مي‌کردم و آن بخش از متن درس و احاديثي را که با اين آيات مرتبط بود نيز پيدا مي‌کردم و با دسته‌بندي درست اين مطالب، يادگيري برايم به بهترين شکل ممکن صورت مي­گرفت و بازيابي آن درس در جلسه آزمون هم برايم به آسان‌ترين شکل ممکن به وجود مي‌آمد.

زينب امير بکايي:

رتبۀ 2 گروه آزمايشي علوم انساني آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 4/85 درصد:

روي آيات و مفهوم آنها خيلي تاکيد مي‌کردم؛ درواقع آيات را تقريباً حفظ بودم و روي معاني و مفهوم آنها خيلي تمرکز مي‌کردم. فکر مي‌کنم که تسلط کامل به کتاب‌هاي درسي، براي پاسخ به سؤال‌هاي اين درس، بسيار مهم است.

پوريا ياراحمدي:

رتبه 3 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري 92،معارف اسلامي 100 درصد:

براي تسلط بر درس معارف اسلامي، تا جايي که ممکن بود، کتاب‌ها را مي‌خواندم. شايد 10 بار کتاب‌هاي درسي را واو به واو خواندم تا کاملاً به متن آن کتاب‌ها مسلط شدم.

پويان مينايي:

رتبۀ 4 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 7/94 درصد:

در درس معارف اسلامي، اولويت اولم، کتاب درسي بود، و آن قدر کتاب‌ها را خوانده بودم که در نهايت آنها را کاملاً حفظ شدم. گاهي نيز خودم از مباحث معارف اسلامي تست مي‌ساختم و دقت مي‌کردم که هر عبارت کتاب، مربوط به کدام موضوع است و به کدام زير موضوع برمي‌گردد. براي بالا بردن دقتم در اين زمينه، از خودکارهاي رنگي براي خط کشيدن زير عبارت‌هاي مهم استفاده مي‌کردم يا نکته‌ها مهم هر درس را با رنگ‌هاي مختلف مي‌نوشتم.

سهند سروري:

رتبۀ 9 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 84 درصد:

چيزي که در اين درس خيلي مهم است، متن کتاب و مهم­تر از آن، آيات موجود در کتاب است؛ چون 70 تا 80 درصد سؤال‌هاي معارف اسلامي، يا به طور مستقيم به 250 تا 260 آيه موجود در کتاب ربط دارد يا به مفهوم آنها مرتبط مي‌شود. من براي به خاطر سپردن آيات، به کليد واژه هاي هر آيه دقت مي‌کردم؛ براي مثال، در درس فقه، که درس يازدهم معارف اسلامي سال سوم است، کلمه “کافّه” در آيه موجود در درس ذکر شده است. در آيه آمده است که مردم به پيش امام بروند و فقه ياد بگيرند و به شهر خود بازگردند و نايب امام شوند و فقه را به مردم ياد دهند . براي من واژه “کافّه” کليد واژه اين آيه بود و اگر “کافّه” در آيه‌اي مي‌آمد، مي‌دانستم که به فقه باز مي‌گردد. براي تسلط بر متن درس نيز لازم است که درس را بارها خواند. من متن کتاب را يک بار مي‌خواندم و بعد نکات مهم آن را مشخص مي‌کردم و بار ديگر از روي درس مي‌خواندم. بچه‌ها بايد مطمين باشند که بار اول و دوم، مطالعه اين درس، خيلي سخت است و در دوره‌هاي بعدي آسان‌تر مي‌شود؛ در ضمن، لازم است که ارتباط بين آيات هر درس و متن آن را هم مورد توجه قرار داد.

پويا براهيم باستاني:

رتبۀ 1 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 4/89 درصد:

بهترين کار براي توانمند شدن در درس معارف اسلامي، اين است که آيات را با متن درس ارتباط دهيم. همچنين مرور کتاب‌هاي معارف اسلامي، بسيار مهم است . من سه يا چهار بار به طور کامل کتاب‌هاي معارف اسلامي را خواندم و روي يک مجموعه از درس‌ها، که اهميت بيشتري دارند و بيشتر تفهيمي هستند تا حفظي، وقت بيشتري گذاشتم .

علي عجم:

رتبۀ 2 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 7/94 درصد:

معارف اسلامي، درسي است که با مطالعه کتاب مي‌توان از پس سؤال‌هاي آن در آزمون سراسري برآمد. من شخصاً آيه‌ها را حفظ کردم؛ يعني هر روز صبح، نيم ساعت روي آيه‌ها کار مي‌کردم و تست‌هاي آزمون‌هاي سراسري را چند بار زدم تا ملکه ذهنم شود. در درس معارف اسلامي اصلاً تست تاليفي نزدم.

روژان رباني:

رتبه 7 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني آزمون سراسري 92، معارف اسلامي 92 درصد:

تا پيش از ديدن تست‌هاي آزمون سراسري، نمي‌دانستم که چطور بايد معارف را بخوانم و روي چه چيزي بايد تاکيد کنم، اما بعد از ديدن تست‌هاي کنکور، متوجه شدم که روي آيه‌ها و ارتباط بين قسمت‌هاي مختلف يک آيه تاکيد بسياري شده است؛ به همين خاطر، من هم روي آيه‌ها بيشتر کار کردم، و معتقدم که اگر کسي نمي‌تواند کل آيه را حفظ کند بايد نکته‌هاي کليدي هر آيه را بداند و نکات آن را به خاطر بسپارد.

نگين يغمايي:

رتبۀ 2 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني آزمون سراسري 93، معارف اسلامي 68 درصد:

معارف اسلامي را سعي مي‌کردم که هميشه مرور کنم. آيه‌ها را مي‌خواندم، پيام‌ها را بررسي مي‌کردم و پيش خودم تحليل مي‌کردم که هر آيه با کدام قسمت‌هاي درس ارتباط معنايي دارد. بعد از عيد نوروز نيز هر روز پنج درس معارف اسلامي، دو تا دوم، دو تا سوم و يک درس سال چهارم را دوره مي کردم و اميدوار بودم که اين درس را در کنکور 100 درصد بزنم؛ اما چون بيشتر آن را به صورت حفظي خوانده بودم تا مفهومي، نتوانستم به منظورم برسم. سؤال‌هاي معارف اسلامي در سالي که من در آ‌زمون سراسري شرکت کردم، متفاوت با سال‌هاي قبل از آن بود و بيشتر جنبه تفهيمي داشت!

سيد شايان پور مير بابايي:

رتبۀ 1 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري 93، معارف اسلامي 7/94 درصد :

درس معارف اسلامي نياز به مطالعه بسيار دارد. براي اين درس وقت بسياري مي‌گذاشتم و مفهوم آيات را در کتابم مي‌نوشتم و بين متن کتاب و آيات ارتباط برقرار مي‌کردم، و در نهايت، براي تسلط بر اين درس نيز زياد تست زدم.

فاطمه ولي‌زاده پاشا:

رتبه 1 گروه آزمايشي زبان­هاي خارجي و رتبه 14 گروه آزمايشي علوم تجربي آزمون سراسري91، معارف اسلامي 100 درصد:

در درس دين و زندگي مشکل داشتم. همين که مفهوم هر آيه را متوجه مي‌شدم، فکر مي‌کردم که بر آن آيد مسلط شده‌ام؛ در صورتي که وقتي در آزمون‌هاي آزمايشي شرکت مي‌کردم، رتبه‌ام زياد خوب نبود. وقتي غلط‌هايم را به صورت دقيق بررسي کردم، متوجه شدم که در مطالعۀ نکات ريز، کم کاري مي‌کنم؛ بنابراين، شيوه مطالعاتي‌ام را تغيير دادم و سعي کردم که خيلي دقيق‌تر درس دين و زندگي را بخوانم؛ يعني وقتي آيه را مي‌خواندم، به طور کامل آن را به ذهنم مي‌سپردم و متن‌هاي اطرافش را به صورت کامل حفظ مي‌کردم و روي جغرافياي کتابم خيلي تاکيد داشتم که ديد تصويري خوبي از کتاب داشته باشم، و وقتي که سؤال را مي‌ديدم، شماره صفحه کتاب کاملاً به يادم مي‌آمد. انجام اين کار کمک کرد که بتوانم درصد خوبي در اين درس کسب کنم.

الهام حبيب‌زاده:

رتبه 4 گروه آزمايشي علوم انساني آزمون سراسري 93، معارف اسلامي 7/90 درصد:

براي يادگيري درس معارف اسلامي، من در تابستان خيلي وقت گذاشتم، و چون بار اول بود که اين درس را به صورت کنکوري مي‌خواندم، هر درس را يک ساعت و نيم تا يک ساعت و چهل و پنج دقيقه مطالعه مي‌کردم. در اين مرحله، اول آيات را حفظ مي‌کردم و پيام آيه را مي خواندم و بعد متن درس را کامل مي‌خواندم و تست‌هاي کنکور را مي‌زدم.

الهام احساني مقدم:

رتبه 3 گروه آزمايشي علوم رياضي و فني و رتبه 10 گروه آزمايشي زبان‌هاي خارجي آزمون سراسري 91، معارف اسلامي 100 درصد:

در فراگيري درس دين و زندگي مشکل داشتم؛ چون من اين درس را با حجم زيادي به صورت يکجا مي‌خواندم؛ مثلاً در يک آزمون، همۀ درس‌ها را در يک روز مي‌خواندم و واقعاً هم آن را فراموش مي‌کردم و اين مساله باعث نگراني‌ام شده بود؛ چون مي‌دانستم که نزديک کنکور نمي‌شود که همۀ درس‌ها را در يک روز خواند. بعد در جايي خواندم که يکي از دارندگان رتبه‌هاي برتر کنکور سال­هاي قبل گفته بود که من هر روز چند دقيقه را اختصاص به درس دين و زندگي مي‌دادم. با استفاده از اين روش، هر روز سه درس از دين و زندگي دوم، سوم و چهارم را انتخاب کردم و فقط آنها را مي‌خواندم.

فيش‌هايي را که نوشته بودم هر روز مرور مي‌کردم. اين کار براي زمان جمع بندي‌ام بود؛ اما قبل از آن هم، روزي يک تا دو درس را مي‌خواندم که زمان کمي مي‌برد،و به جايش در مجموع در طول هفته عدد بزرگي مي‌شد و خيلي به من کمک کرد تا درس دين و زندگي را در کنکور 100درصد بزنم.

منبع1: پیک سنجش

منبع2: angizesh.org