تشبیه دقیقا چیه؟

تشبیه زمانی به کار می رود، که بخواهیم دو چیز یا دو شخص را به هم مانند یا شبیه کنیم.  همانند کردن چیزی همراه با اغراق کردن را تشبیه گویند چراکه دو چیز را که در واقعیت به یک‌دیگر اصلا شبیه نیستند یا دست کم شباهتی مشخصی ندارند را به هم مانند می کنیم. در تشبیه، نویسنده یا شاعر شباهتی را اگر هست برقرار و اگر نیست آشکار می‌کند؛ پس، دست نوشته ای که همه ارکان تشبیه را داشته باشد اما مبتنی بر صداقت باشد، چون مخیل نیست، تشبیه نیز به حساب نمی‌آید.

به مثال  تشبیه نگاه کنید :

در جملهٔ «روباه مثل گرگ است» چون جمله مخیل نیست و در عالم واقع هم روباه و گرگ از یک گونه‌اند، تشبیهی روی نداده است. پس جمله ای تشبیه حساب میشود که در ظاهر درست نوشته نشده اما بیانش هر شنونده ای را متعجب می کند.

تشبیه دقیقا چیه ؟

ببینید دوستان؛ مثل هم کردن کسی یا چیزی به کسی یا چیزی دیگر که به جهت داشتن صفت یا صفاتی با هم مشترک باشند اما نه خیلی طبیعی رو تشبیه مینامند. هر جمله تشبیه دارای چهار جزء مشبه، مشبه به، وجه شبه، ادات تشبیه میباشد.

• کلمه ای که کلمه دیگر تشبیه می کنیم، مشبه نام دارد.
• کلمه ای که کلمه دیگر به آن تشبیه می شود، مشبه به نام دارد.
• کلماتی که (مشبه) را به (مشبه به) لینک میکنند مثال (همچون،همچو،چون،چو،مثل،مانند،به سان، شبیه،همانند،نظیر،و…)، اَدات تشبیه نام دارند.
• ویژگی مشترک بین (مشبه) و (مشبه به)، وجه شبه نام دارد.
  شایان ذکر است دقت فرمایید «مشبه» و «مشبه به» طرفین تشبیه نام دارند که در تمام تشبیه ها حضور دارند اما «اَدات تشبیه» و «وجه شبه» می توانند در یک تشبیه نباشند.

چهار قسمت اصلی که اگر جمله داشته باشد آن را تشبیه می نامند

تشبیه در آرایه های ادبی به چهار رکن تقسیم می شود. مشبه و مشبه‌به را که در مثال ها 2 طرف تشبیه می‌نامند، از اصلی ترین رکن های تشبیه به شمار می‌آیند.

1. مشبه
2. مشبه‌به
3. ادات تشبیه
4. وجه شبه

ارکان تشبیه و شرح حال آن

۱-(طرف اول) مشبّه: کلمه‌ای است که آن را به چیز دیگر مانند کرده‌اند.

مثال برای مشبّه: چون رود می گذرد عمر ما

۲-طرف دوم (مشبه به) : آنچه که مشبه را به آن تشبیه می کنیم.

مثال برای مشبه به: چون رود می گذرد عمر ما

۳-ادات تشبیه: به اداتی که نشانگر تشبیه هستند، ادات تشبیه گفته می‌شود. پرکاربردترین این ادات عبارت‌اند از: «مانند، مثل، همانند، به‌سان، چون، چو، به کردار، پنداری، گویی، به رنگ، به شکل، به اسلوب و…».

مثال برای ادات تشبیه: چون رود می گذرد عمر ما

۴-وجه شبه: آنچه موجب می شود مشبه را به مشبه به تشبیه کنیم ( صفت مشترک)

مثال برای وجه شبه یا وجه تشبیه: چون رود می گذرد عمر ما

تشخیص صحیح تشبیه در جمله راه حل دارد

در جمله حضرت علی (ع) در جنگ چو برق بود بود مشبه، تشبیه، وجه تشبیه، مشبه به، با رنگ آبی و قرمز و نارنجی و سبز مشخص شده اند.

حضرت علی (ع) در جنگ چو برق بود

حضرت علی(ع):مشبه – چو:ادات تشبیه – در جنگ:وجه شبه – برق:مشبه به

4 نکته ای که داوطلبین کنکور باید درباره تشبیه و حالات آن بدانند

1. اولا باید بدونید که به طرفین تشبیه (مشبه و مشبه به) می گویند.
2. دوما مهم نیست که ادات و وجه شبه را حذف کنیم بلکه با حذف آن اتفاقا ارزش ادبیاتی تشبیه افزایش می یابد.
3. سوما اگر ادات تشبیه حرف باشد از نظر دستوری ادبیات حرف اضافه است.
4. برای شیرین کاری بیشتر طراحان سوالات اگر با مشبه و مشبه به ترکیب اضافی بسازیم آن ترکیب را اضافه تشبیهی گویند.

مثال از تشبیه در کنکور

مثال اول: رضا چو ببر قوی است.

رضا: مشبه چو: ادات تشبیه شیر: مشبه به قوی: وجه شبه

مثال دوم: این گیاهان مانند خاکیان دست ها برکرده اند ازگلدان

گیاهان: مشبه مانند: ادات تشبیه  خاکیان (انسان ها): مشبه به دست ها برکرده اند: وجه شبه

نکته مهم کنکوری درباره تشبیه اینکه «مشبه» و «مشبه به» طرفین تشبیه نام دارند که در تمام تشبیهات حضور دارند اما «ادات تشبیه» و «وجه شبه» می توانند در یک تشبیه حذف شوند. در این صورت تشبیه با داشتن دو رکن «مشبه» و «مشبه به» بر قرار است.

مثال: دل دشمن مثل سنگ است. اینجا وجه شبه حذف شده که سختی می باشد.

نکته : در تشبیـه وقتی که «وجـه شبه» و «ادات تشبیه» حـذف شود، جای مشبه و مشبه به را جابجا و به واسطه کسره آن ها را به هم اضافه می کنند که در این صورت به آن اضافهء تشبیهی می گوییم.توجه داشته باشد که اضافهء تشبیهی از مضاف و مضاف الیه تشکیل می شود نه از موصوف و صفت.

مثال: صبح امید اضافهء تشبیهی توضیح : امید به صبح تشبیه شده

مثال: قامتِ بلند اضافهء تشبیهی نیست چون موصوف و صفت است.

مثال: کتاب ِ دوستم اضافهء تشبیهی نیست چون بین دوست و کتاب رابطهء شباهت وجود ندارد.

ترکیباتی مثل  درختِ دوستی ، بارانِ رحمت ، چشمهء معرفت، آبِ گوارایِ فهم، نخلِ ولایت، بارِ غم و … اضافهء تشبیهی محسوب می شوند.

اضافه تشبیهی چیست و راه تشخصی آن در جمله

اگر با مشبه و مشبه به ترکیب اضافی بسازیم آن ترکیب را اضافه تشبیهی گویند. راه های تشخیص اضافه تشبیهی عبارت از۱-ترکیب اضافی باشد۲-کلمه اول به کلمه دوم شبیه باشد.